De nieuwswebsite Apache bracht eerder deze week een artikel dat zonnepanelen een constructieve oplossing vormen in de strijd tegen de energiecrisis. ASTER werd vernoemd als initiatief, het is immers noodzakelijk om kwetsbare gezinnen te ondersteunen in de energietransitie:
Door de stijgende energieprijzen besliste de federale regering om het sociale energietarief uit te breiden tot zo’n twee miljoen Belgen. Volgens energieconsulent Kris Voorspools is dat geen structurele oplossing. “Een beter idee is om te investeren in de huizen van gezinnen in armoede, bijvoorbeeld door zonnepanelen te installeren.”
Met een sociaal energietarief betaal je altijd de laagste commerciële prijs op de markt, ongeacht je leverancier. Sinds februari is dat tarief niet meer enkel mogelijk voor mensen die bepaalde uitkeringen ontvangen. Ook mensen die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming, zoals gepensioneerden en alleenstaanden die het moeilijk hebben om rond te komen, vallen nu onder de maatregel.
Die gold normaal tot eind december, maar wordt uiteindelijk verlengd tot de lente. Zo wil de regering de energiefactuur betaalbaar houden. Om de prijsstijging van energie nog meer te compenseren kan iedereen met een sociaal tarief ook een beroep doen op een winterkorting. Dat is een eenmalige korting op de energiefactuur van 80 euro.
Energieconsulent Kris Voorspools: 'Als je dat geld uitdeelt in de vorm van investering heeft dat een meerwaarde voor de hele maatschappij'
“Sociale maatregelen zijn zonder discussie nodig”, zegt Kris Voorspools, energieconsulent van 70GigaWatt Consulting. “Maar een sociaal tarief lijkt me niet de beste maatregel. Het is gewoon geld uitdelen, wat geen structurele oplossing is. In de plaats zou de regering kunnen investeren in de huizen van gezinnen in armoede, bijvoorbeeld door zonnepanelen te installeren.”
Volgens Voorspools verlaagt het sociale tarief de kosten voor een gezin met een stroomgebruik van 3.500 kilowattuur (kWh) en gasgebruik van 15.000 kWh met ongeveer 1.000 euro per jaar. Zoveel kost dat ook voor de gemeenschap. Na vijf jaar is dat dus 5.000 euro, wat gelijk is aan de kost voor zonnepanelen voor datzelfde gezin.
Zonnepanelen plaatsen is slechts een van de voorbeelden die Voorspools aanhaalt. De overheid zou mensen ook kunnen helpen door hun huis te isoleren of een warmtepomp te installeren. “Er bestaan wel premies en renteloze leningen daarvoor, maar ik heb de indruk dat dat niet aan kansarme gezinnen besteed is. Vaak hebben die al schulden.”
“Een renteloze lening blijft een lening en dat betekent dus schulden. De enige manier om die gezinnen wel mee te krijgen in de energietransitie is door het gewoon voor hen te doen.” Veel gezinnen in armoede wonen in sociale huurwoningen. De energietransitie zou volgens Voorspools ook via die huisvestingsmaatschappijen georganiseerd moeten worden.
De komende vier jaar plaatsen 67 sociale huisvestingsmaatschappijen 89.000 fotovoltaïsche installaties op daken van 58.000 gebouwen met sociale woningen in Vlaanderen. Zowat 647.000 zonnepanelen zullen naar schatting 207 gigawattuur (GWh) zonnestroom per jaar produceren.
Om die duurzame energietransitie voor sociale huurders waar te maken, richtten vier op de vijf sociale huisvestingsmaatschappijen en de Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen de coöperatieve vennootschap ASTER op. Die coöperatie sluit concessieovereenkomsten met de huisvestingsmaatschappijen af voor de installatie en het beheer van de panelen. ASTER wordt gesteund door de Europese Commissie en de Europese Investeringsbank, de sociale huisvestingssector leent 231 miljoen euro voor het project.
De huisvestingsmaatschappijen benadrukken dat ASTER zal leiden tot lagere energierekeningen, minder (energie)armoede en minder energieschulden en dat de opgewekte stroom bovendien een klimaatwinst oplevert.
De energiefactuur zal daardoor niet meteen voor alle gezinnen lager zijn dan het sociale tarief. “Ik vermoed dat een gezin dat verwarmt op aardgas nog steeds een hogere eindfactuur zal hebben. Bij een gezin dat enkel elektriciteit verbruikt, zal dat wel lager liggen dan het sociale tarief.” Toch is het volgens Voorspools sowieso nodig om kwetsbare gezinnen te begeleiden in die energietransitie.
“Tegen 2050 zullen bijna alle huizen goed geïsoleerd zijn en voorzien zijn van zonnepanelen en een warmtepomp. Als je nergens ingrijpt en die mensen niet begeleidt in die energietransitie zal er een nog grotere kloof ontstaan dan die die er nu al is. Gezinnen in armoede zullen nog steeds in slecht geïsoleerde huizen wonen en de gas- en stroomprijzen zullen enorm duur zijn, waardoor het probleem nog groter zal zijn.”
Voorspools ziet drie voordelen van investeren in bijvoorbeeld zonnepanelen voor kwetsbare gezinnen in plaats van een sociaal tarief. Het is een structurele oplossing voor de hoge energiekost voor het gezin, het is een betere besteding van het geld van de gemeenschap en de extra hernieuwbare productie draagt bij aan de energietransitie en de reductie in CO2-uitstoot. “Als je dat geld op een andere manier uitdeelt, in de vorm van investering, dan heeft dat dus een meerwaarde voor de hele maatschappij.”
De energietransitie moet er sowieso komen als we de Europese klimaatdoelstellingen willen halen
De energietransitie moet er sowieso komen als we de Europese klimaatdoelstellingen willen halen. Tegen 2050 moeten we CO2-neutraal zijn. Hoeveel die energietransitie kost, is volgens Voorspools slechts in beperkte mate relevant. Ook zonder klimaatproblematiek is ons energiesysteem om de zoveel jaar aan hernieuwing toe.
“De centrales verslijten, dus je moet hoe dan ook dat energiesysteem continu vernieuwen en moderniseren. Iedereen heeft het altijd over de hoge investeringskost van energietransitie, maar die kost is er sowieso. Als je dan toch investeringen doet, doe je dat beter in een energiesysteem dat aangepast is aan de noden van de toekomst.”
Volgens Voorspools heeft het meerdere voordelen om het energiesysteem uit te bouwen met hernieuwbare bronnen. Die worden jaar na jaar goedkoper. Een gascentrale produceert momenteel aan 90 euro per megawattuur (MWh). Nieuwe hernieuwbare energieprojecten produceren aan 40 à 50 euro per MWh. Op termijn zullen de energieprijzen stabieler worden. Nu wordt de stroommarkt gedomineerd door de gasprijs. Vorig jaar was het gasverbruik heel laag door de coronacrisis. Daardoor waren er overschotten en was de stroomprijs dus laag.
Nu is de vraag groter dan het aanbod, waardoor de prijzen steeds stijgen. “We zijn onderhevig aan de grillen van de gasmarkt die dan ook nog eens geopolitieke aspecten bevat. Hoe meer je fossiele brandstoffen uit die energiemix haalt en vervangt door hernieuwbare energiebronnen, hoe stabieler de stroomprijs wordt.”
Waarom er dan nog geïnvesteerd wordt in gas- en kerncentrales is volgens Voorspools omdat dat sneller gaat. Als gascentrales nu gebouwd worden, staan ze er effectief binnen een à twee jaar. Bij windturbines gaat dat iets trager. “Om het equivalent aan energie door windturbines op land te verkrijgen heb je er meer nodig. Je hebt dus meer locaties nodig waar je een vergunning voor moet krijgen. Je moet daarvoor onderhandelen met lokale besturen of burgers die petities starten. Het is gewoon heel omslachtig. Een gascentrale is ook niet eenvoudig om vergund te krijgen, maar je hebt slechts één vergunning nodig voor één centrale, waarbij je onmiddellijk meer productie hebt.”
“Je moet sowieso investeren in een energiesysteem”, zegt Voorspools. “De vraag is dan waar je je geld wil aan uitgeven. Investeer je in gascentrales, terwijl je eigenlijk weet dat dat niet zo’n goed idee is? Of wil je in hernieuwbare energie investeren, wat meer robuust is richting de toekomst?”
Meer weten? www.apache.be